د افغانستان اسلامي جمهوري دولت او هند تر منځ د پراختیایې همکارۍ د ګډي کمېټې د دوهمې ناستې راپور

لمړۍ ورځ:

د افغانستان اسلامي جمهوري دولت او هند تر منځ د پراختیایې همکارۍ د ګډې کمېټې دوهمه ناسته د ۱۳۹۷ لېږدیز لمریزکال د زمري میاشتي په ۱۷ نېټه د چهار شنبې په ورځ چې د ۲۰۱۸ زېږدیز کال د اګست میاشتې ۸ مي سره سمون خوري ، د کابل په سرینا هوټل کې جوړه شوه. دا غونډه د اقتصاد وزارت مسلکي مرستیال ښاغلي محمد اسماعیل رحیمي په وینا سره رسمأ پیل شوه . د دې دوه ورځنۍ ناستې موخې ، په مختلفو برخو لکه : زیربناوو، د وړو پروژو جوړول، د اقتصادي او پراختیایې همکاریو په استفادې سره د دواړو هیوادونو د دوستانه اړیکو دوام، په ټولو برخو کې د اوږد مهاله همکاریو ټینګښت او د افغانستان او هند ترمنځ د پراختیایې همکاریو د ډلې د دوهمې ناستې د خبرو د پایلو لاسلیک تشکیلاوو. په ګډه کمیټه کې د پخوانیو پروژو تر څنګ، د افغانستان له لورې نوې پروژې هم د تمویل په خاطر دوست هیواد هند ته وړاندې شوې او په اړه یې دواړو لورو تخنیکي او ګټوري خبرې درلودې . د ناستې په ترڅ کې د اقتصاد وزارت تخنیکي ډلې له لورې، دکار لاندې او وړاندیز شویو پروژو په اړه پریزنټیشن وړاندې شو.

د کنفرانس دوهمه ورځ :

د کاري کمېټې ګډه ناسته لمړۍ ورځ د پنجشنبه په ورځ د زمري میاشتې په ۱۸ نېټه د مازدیګر څلور بجې، د هند د بهرنیو چارو وزارت د اقتصادي اړیکو د منشي ښاغلي تیرو مورتي په خبرو پیل شوه ، په دوهمه ورځ هم د غوښتنو او ګډو موخو په اړه دوه اړخیزې تخنیکي خبرې وشوې .

د دوهمې ورځي د ناستې د خبرو لنډیز په لاندې ډول وو:

۱- د آب ګردان شاتوت بند پروژه :

د آب ګردان شاتوت بند چې د کابل په سویل کې موقعیت لري، د سروې لړۍ یې په بشپړېدا ده . دافغانستان لوري هند ته ژمنه ورکړه چې د دې پروژې د سروې لړۍ به د ۲۰۱۸ زېږدیز کال تر پایه بشپړه شي او د جوړېدا په خاطر به لا ډېر جزیات هند سره ګډ ، او وروسته به عملي کار پیل شي.

۲- د ۱۰۰۰ عرادو ښاري بسونو غوښتنه :

دا وړاندیز په پرنسیپ کې هم ومنل شو ، د هند غوښتنه دا وه چې د افغانستان له لورې یې په اړه لاډېر دلایل او توضیحات ورکړل شي ، تر څو د هغو سره سم عرادې چمتو او دافغانستان د حکومت او خلکو په واک کې ورکړل شي .

۳- د زړو بسونو د ترمیم په موخه تخنیکي همکاري:

هغه ښاري بسونه چې په تېرو وختونو کې د هند، جاپان او نورو هیوادونو له لورې مرسته شوي، او اوس زاړه دي، غوښنته وشوه تر څو بیا ترمیم شي. د افغانستان دا غوښنته هم د ځینو شرایطو په ایښودلو سره چې دواړه لوري یې کولو ته اړباسي ومنل شو . او کاري مهال وېش یې په پام کې ونیول شو .

۴- د وړیا بیې کورونو جوړول :

دا کورونه د هغو راستنېدونکو لپاره چې هیواد ته نوي را درومي، په پام کې نیول شوي.

۵- د معدن ملي انستیتوت جوړول :

د خبرو په ترڅ کې د افغانستان غوښتنه دا وه چې موږ ته یا د معدن پېژندنې انستیتوت جوړ کړئ او یا هم په کال کې ۱۰۰ تنه د دولسمو ټولګیو فارغینو ته د یو کال لپاره روزنه ورکړي.

د کرهنې په برخه کې

د دې پروژو ټولنیز تاثیرات چې په ټول افغانستان کې لیدل شوي، بیا ځلي دواړو لورو خبري پرې وکړې .

۱- فیلوشيپ پروګرام :

فیلوشیپ پروګرام یا د کرهني په برخه کې تحصیلي همکارۍ، تر څو افغانستان وکولای شي د کرهني په سکټور کې له انساني ځواکه بسیا شي . دا غوښتنه هم د هند له لوري ومنل شوه، او ژمنه وشوه چې تر ۲۰۲۰ او ۲۰۲۱ زېږدیز کلونو پوري ، دې موضوع ته هم رسیدګي وکړي.

۲- د پروان د اوبو لګولو پروژه :

د دې پروژې لومړی فاز د پراختیایې بودجې له لاري په بشپړېدا ده او له هند نه غوښنته وشوه چې په دوهم فاز کې یې له افغانستان سره همکاري وکړي.

۳- وړې پروژې له لوړو ټولنیزو تاثیراتو سره:

وړې پراختیایې پروژې (SDPs) چې لوړ ټولنیز تاثیرات لري یو ځل بیا د دواړو لورو د خبرو محراق شوې.

روغتیا سکټور

له روغتونونو سره مرسته،تمویل، او تجهیز یې، د ۳۳ تنه ډاکټرانو روزنه او له افغاني سرې میاشتي ټولني سره همکاري له هغو مواردو څخه وو چې مطرح شول.

پوهنې سکټور

۱- حبیبیې ښوونځی :

حبیبیې لېسه یوه د افغانستان له پخوانیو لېسو څخه ده . پدې لېسه کې اکثریت مشران روزل شوي، که چېري ډېره پاملرنه ورته وشي ، کېدای شی یوه له نمونه یې لېسو څخه و اوسي.

۲- یو کلن سکالرشیپ:

د ۱۲ ټولګيو ۱۰۰۰ تنو فارغینو لپاره په بیلا بیلو برخو کې د یو کلن سکالرشیپ غوښتنه وشوه.

۳- لسانس نه پورته سکالرشیپ :

هند هیواد په کال کې ۱۰۰۰ سکالرشیپه د لسانس دورې لپاره لوړو زده کړو وزارت ته ورکوي ، په دوه ورځنۍ ناسته کې د دې بورسونو د ډېروالي غوښتنه وشوه ، او د ماسترۍ او دوکتورا دورو لپاره د سکالرشیپ په نظر کې نیولو غوښتنه وشوه.

۴- ۵۰۰ سکالرشیپه د شهیدانو د کورنیو او ورثې لپاره :

د وسله وال پوځ د شهیدانو د اولادونو لپاره چې په شرایطو برابر وي، هندوستان هیواد نه د ۵۰۰ بورسونو غوښتنه وشوه.

۵- پوهنتونونو او د کرهنیزو علومو له مرکزونو سره علمي او تخنیکي مرستې.

ښه حکومتولي

۱- د نوي پارلمان د الحاقیې اداري ودانۍ :

مخکې هندوستان هیواد ، د ملي شورا نوې ودانۍ د کابل د دارالامان په سیمه کې چې یوه له لویو ملی پروژو څخه ده، د خپلو بلاعوضه مرستو څخه جوړه کړه. چې د اداري کارونو د پر مخ وړلو لپاره یې په محوطه کې د یوې ودانۍ اړتیا وه، چې د هند له لورې په اصولو کې ومنل شوه.

په ټولو کې دا او ډېری نوري وړاندیز شوې پروژې وې چې د دوه ورځنيو خبرو او ګډ کار د اقتصاد وزارت تر رهبرۍ لاندې تر سره شو، چې دواړه لوري د وړو او ګټورو پراختیایې پروژو په سر، له خبرو وروسته هوکړی ته ورسېدل.

او ټاکل شوې ده د هند دوست هیواد له تخنیکی او حقوقي غور او بررسۍ وروسته وړاندیز شوې پروژې چې ځیني یې د سروې ، ډیزاین او نورې د وړاندیز په حد کې دي تمویل کړي.

د ګډي کمېټې دوهمه ناسته د ډالیو په ورکولو سره په ښه فضا کې پای ته ورسېده.

د یادونې وړ ده چې د هند او افغانستان د ګډې کمېټې لومړۍ ناسته د دواړو هیوادونو د ګډ پلاوي په ګډون د نوي ډهلي د جواهر لعل نهرو په ودانۍ کې د ۲۰۱۶ زېږدیز کال د مارچ په ۳ نېټه جوړه شوې وه.